Başka bir gezegenin ya da uydunun yüzeyini delmek, kulağa basit bir görev gibi gelebilir. Ancak insanlık, bugüne kadar Dünya kabuğunu bile yalnızca 12 kilometre kadar delebilmişken, Satürn’ün uydusu Enceladus’un yaklaşık 10 kilometre kalınlığındaki buz katmanını aşmak hiç de kolay olmayacak.
Yine de bilim insanları, bu zorluğun üstesinden gelebilecek robotlar geliştirme yolunda adım adım ilerliyor. Hedef, buzla kaplı bu uzak dünyaların altında yattığı düşünülen okyanuslara ulaşmak ve belki de Dünya dışı yaşamın izlerini bulmak.
Jüpiter’in uydusu Europa ve Satürn’ün uydusu Enceladus, bilim dünyasının merceğinde. Her iki gök cisminin de kalın buz kabuklarının altında, sıvı halde su barındıran okyanuslar olduğu düşünülüyor. Bu durum, onları yaşam arayışı açısından oldukça cazip hale getiriyor.
NASA’nın büyük beklentilerle hazırladığı Europa Clipper görevi, 2030 yılının Nisan ayında Europa’ya ulaşacak. Görev, uydunun yaşanabilirliğine dair önemli veriler toplayabilir. Eğer umut verici sinyaller alınırsa, bir sonraki adım yüzeye iniş yapacak robotik görevler olacak. Ancak bu, beraberinde pek çok teknik ve çevresel zorluk getiriyor.
Europa’nın yüzeyi, görevin önündeki en büyük engellerden biri. Şiddetli radyasyon, iniş araçlarının elektronik sistemlerini tehdit ediyor. Ayrıca, Dünya ile iletişim kurma süresi oldukça sınırlı; Europa’nın Jüpiter çevresindeki dönüşü nedeniyle günde sadece birkaç saatlik bir pencere bulunuyor. Bu da, iniş aracının görev süresinin büyük bölümünü kendi başına yürütmesi gerektiği anlamına geliyor.
Enerji kaynağı da ayrı bir sorun. Güneş’e olan uzaklık, güneş panellerini pratik olmaktan çıkarıyor. Bu nedenle robot, şarj edilemeyen pillerle çalışmak zorunda kalacak. Üstelik iniş yapılacak yüzeyin yüksek çözünürlüklü haritaları da henüz elimizde yok. Europa’nın son derece ince atmosferi, sıcaklıkları -160 ile -220 derece arasında değişen bir ortam yaratıyor; bu da yüzeydeki buzun beton kadar sert olmasına neden oluyor.
Yeni nesil robotlar geliştiriliyor
Bu zorlu koşullara rağmen, NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı (JPL) bünyesindeki bilim insanları, gelecekteki iniş görevleri için özel olarak tasarlanmış robotlar geliştiriyor. Bu robotlar, geçtiğimiz günlerde Alaska’daki Matanuska Buzulu’nda test edildi. Ekibin başında yer alan gezegen bilimci Kevin Hand, geliştirilen teknolojinin oldukça olgunlaştığını belirtiyor.
Robotun ayakları, hem kaya gibi sert hem de gevşek kar gibi farklı yüzeylerde dengede kalabilmesini sağlıyor. Yönünü belirleyebilmek içinse LED destekli stereoskopik kameralar ve bilgisayarla görme algoritmaları kullanılıyor. Bu sistem, Mars’ta görev yapan Perseverance gezginininkine benzer bir teknolojiye sahip.
Bununla birlikte, bu robotlar henüz kilometrelerce derinlikte delikler açamayacak. Şu aşamada amaç, yüzeyde yaklaşık 20 cm derinliğe kadar sondaj yaparak örnekler toplamak. Toplanan veriler, gelecekte bu buz tabakalarının altındaki okyanuslara ulaşmayı mümkün kılacak daha gelişmiş robotların tasarımına zemin hazırlayacak.
Eğer her şey planlandığı gibi giderse, Enceladus ve Europa’daki buz altı okyanuslara ulaşmak 10 ila 20 yıl arasında bir zaman alabilir. Ancak insanlık, bu hedefe her geçen gün biraz daha yaklaşıyor. Belki de bir gün, Dünya dışı yaşamın izleri bu uzak uydulardan birinde keşfedilecek.
